De koers-winstverhouding
Berekening koers-winstverhouding
Wat neem je om de koers-winstverhouding te bepalen? De gerealiseerde winst van (bijvoorbeeld) het laatste boekjaar of de laatste vier kwartalen, of neem je de winstverwachting van dit jaar of van volgend jaar? Dat kan een groot verschil uitmaken, vooral als de economie omslaat. Gerealiseerde winsten zijn vrij objectief te bepalen, terwijl de winstverwachting van het lopende of volgende jaar afhankelijk is van de voorspellingen van analisten. Die hebben de neiging om bij verslechterende economische omstandigheden te laat hun winstverwachtingen naar beneden bij te stellen. De theoretisch betere oplossing is om de koers-winstverhouding te baseren op toekomstige winsten. Maar dat leidt in de praktijk schipbreuk op de gewoonte van analisten om achter de feiten aan te hollen.
Graham en Dodd (en Shiller)
Al in 1934 pleitten Graham en Dodd voor een methode om de gerealiseerde winst over meerdere jaren te nemen voor het vaststellen van de koers-winstverhouding. De fundamentele waarde van een aandeel is immers afhankelijk van de langetermijnwinstpotentie. De Amerikaan Robert Shiller, hoogleraar aan de Amerikaanse Yale University, volgt in hun voetsporen en neemt de gemiddelde winst van de afgelopen tien jaar, gecorrigeerd voor inflatie, om zodoende incidentele effecten op de bepaling van de koers-winstverhouding zoveel mogelijk uit te sluiten. Maar de financiële wereld volgt de berekeningswijze van Robert Shiller niet. Normaal gesproken wordt de gerealiseerde winst van het afgelopen kalenderjaar of de afgelopen vier kwartalen als noemer in de koers-winstverhouding verwerkt.
Waarderingsmaatstaven
Er zijn, naast de klassieke koers-winstverhouding nog verschillende andere waarderingsmaatstaven die kunnen worden gebruikt om te bepalen of een aandeel of beurs goedkoop of duur is.
• Koers vergelijken met de cashflow van een bedrijf (contante geldstromen zijn minder makkelijk te manipuleren dan winstcijfers)
• Koers vergelijken met de boekwaarde van een bedrijf (de waarde van de bezittingen van het bedrijf volgens de eigen boekhouding)
• Koers vergelijken met het dividend dat wordt uitgekeerd.
Omgekeerde koers-winstverhouding
Het omgekeerde van de koers-winstverhouding is het rendement. Bij een koers-winstverhouding van 5 is het rendement 20%. Bij een koers-winstverhouding van 25 is het rendement 4%. U krijgt dan evenveel als op een bankrekening met 4% rente. Als de rente op spaarrekeningen dus 4% of meer bedraagt, kan je je geld beter op een spaarrekening zetten dan het betreffende aandeel kopen. Een koers-winstverhouding van 25 is dus duur. In zijn algemeenheid kan je zeggen, dat een koers-winstverhouding lager dan 10 goedkoop is, terwijl een koers-winstverhouding hoger dan 20 aan de dure kant is. Dit geldt dan wel bij de een lage rentestand. Als de rente op zou lopen naar bijvoorbeeld 10%, dan is een koers-winstverhouding van 10 niet echt goedkoop meer.
Aandachtspunten
Zo lijkt deze maatstaf en het gebruik ervan heel eenvoudig. Maar zo eenvoudig is het niet. In de praktijk spelen een aantal lastige vragen. Zoals:
• als de winsten de afgelopen jaren op een hoog historisch niveau gelegen hebben, dan is een lage koers-winstverhouding niet per se een indicatie dat de beurs goedkoop is. Immers, als het winstniveau gaat dalen naar een lager, normaler niveau, dan stijgt de koers-winstverhouding.
• hoeveel hoger mag de koers-winstverhouding zijn bij een lage rentestand dan bij een hoge rentestand? Een lagere rente kan een hogere koers-winstverhouding rechtvaardigen omdat de opportunity cost van beleggen in aandelen (rendement op alternatief) dan lager is.
• de samenstelling van de index is van belang voor de koers-winstverhouding van een beurs. In Nederland bijvoorbeeld is koers-winstverhouding van een paar bedrijven van grote invloed op koers-winstverhouding van beurs.
• sommige sectoren hebben een structureel hogere koers-winstverhouding dan anderen, omdat zij een hogere winstgroei kennen. Als sectoren met een hogere koers-winstverhouding goed vertegenwoordigd zijn in de index, dan kan een hogere koers-winstverhouding voor de beurs gerechtvaardigd zijn.
• accounting regels verschillen van land tot land, wat tot andere winstberekeningen leidt. In Japan zijn de boekhoudmethodes een stuk voorzichtiger dan in Westerse landen. Dit kan ook invloed hebben op koers-winstverhouding.
Deze aandachtspunten geven aan dat het berekenen en interpreteren van de koers-winstverhouding moeilijker is dan het lijkt. Voorzichtigheid is geboden.