Indexknuffelaars

Beleggingsfondsen die een portefeuille aanhouden die veel lijkt op de index die ze volgen worden ‘indexknuffelaars’ genoemd. In het Engels worden ze aangeduid met de namen ´index huggers´. De praktijk om niet te veel af te wijken van de index wordt ook ‘stiekem indexen’ of ´closet indexing´ genoemd. Soms is de overlap van de portefeuille van het fonds met de index wel 80%. Een belangrijke reden om veilig dicht tegen de index aan te schuren is dat als een fondsmanager ver achterblijft bij de markt, dit niet goed is voor de instroom van nieuw geld en voor zijn bonus. Veel grote Nederlandse beleggingsfondsen blijken indexknuffelaars te zijn. 
De Engelse financiële toezichthouder, de Financial Services Authority (FSA), schat dat een vijfde van de aandelen op de Engelse beurs in bezit is van dergelijke stiekeme indexfondsen ‘all charging active management fees for what is all too often very indifferent performance’.

Wat is de remedie

De manier om deze valkuil te vermijden is om het grootste deel van uw geld in een goedkoop indexfonds te beleggen en een klein gedeelte van uw geld echt alternatief en actief te beleggen. Dat heet een kern-satellietbenadering. In het satellietgedeelte belegt u in individuele aandelen, bepaalde landen of sectoren, opties, hedge funds, private equity en dergelijke.

Focusfondsen
Het tegenovergestelde van indexknuffelaars zijn focusfondsen. Dit zijn beleggingsfondsen die sterk afwijken van de index. De managers van deze fondsen bezitten een hoge mate van overtuiging (‘conviction rate’). Ze beleggen alleen in die aandelen, landen of sectoren waarvan zij overtuigd zijn dat ze beter zullen presteren dan de index. In een studie uit 2006 hebben Martijn Cremers en Antti Petajisto van de Yale School of Management het begrip ‘actieve deel’ geïntroduceerd. Dit zegt iets over de afwijking van de fondsportefeuille van de index. Als 80% van de portefeuille samenvalt met de index, is het actieve deel slechts 20%. Beleggingsfondsen met een laag actief deel zijn indexknuffelaars, met een hoog actief deel focusfondsen.

Hoe presteren focusfondsen?

Martijn Cremers en Antti Petajisto hebben 2.650 fondsen onderzocht over de periode van 1980 tot 2003. Ze concluderen daaruit dat de groep fondsen met een actief deel van 80% of meer hun index verslaan met 2% tot 2,71% voor kosten en met 1,49% tot 1,59% na kosten.
Uit de studie bleek ook dat indexknuffelen de laatste jaren is toegenomen. In 1980 waren er bijna geen fondsen met een actief deel dat lager was dan 60%. In 2003 werd meer dan 40% van het fondsvermogen belegt in fondsen met een actief deel lager dan 60%.

Maar een recente studie (WSJ, 6 oktober 2009) door Morningstar in opdracht van de Wall Street Journal laat zien dat de resultaten van focusfondsen niet beter zijn dan die van indexknuffelaars. In de studie werden alle beleggingsfondsen uit de database van Morningstar in Amerika die minder dan 40 verschillende aandelen in portefeuille hadden, vergeleken met de beleggingsfondsen die in meer verschillende aandelen belegden (gemiddeld 180 aandelen). De resultaten van de focusfondsen waren in deze studie niet beter dan die van de andere, breder gespreide fondsen. Ook de volatiliteit was vergelijkbaar.

Dus beleggen in focusfondsen of niet?

Bij navraag bleek dat in het onderzoek van Martijn Cremers en Antti Petajisto weliswaar gemiddeld de index verslagen werd door fondsen met een hoog actief deel maar dat het aantal fondsen dat onderpresteert ongeveer gelijk is aan het aantal fondsen dat beter-dan-gemiddeld presteert. Dat wil zeggen dat de belegger, als hij een focusfonds gevonden heeft, evenveel kans heeft op overperformance als op underperformance. Er is geen betrouwbare methode om vast te stellen welke focusfondsen beter presteren dan andere focusfondsen.

Morningstar

In de Nederlandse database van fondsenonderzoeker Morningstar kunt u vinden welk fonds eventueel een focusfonds is. Morningstar geeft aan welk gewicht de 10 grootste posities in een fonds hebben in de totale portefeuille. Is het gewicht van de 10 grootste posities procentueel hoog, dan is dat een aanwijzing dat het kan gaan om een focusfonds.

Citaal FSA [1] ‘After the storm: the future of European capital markets’. Financial News, oktober 2007.